Đây là bài viết thứ 11
trong chuỗi bài viết về 13 đức tính đáng học tập của Benjamin Franklin.
“SỰ ĐIỀM TĨNH. Đừng để những
chuyện lặt vặt hay vài tai nạn vô ý làm bạn cảm thấy lo lắng”
Mỗi ngày chúng ta phải
đối mặt với vô vàn điều khó chịu lặt vặt. Một tên ngốc cắt ngang xe bạn khi
đang đi làm, xe bị xì lốp, ai đó lấy nhầm phần ăn trưa... Dù mỗi việc này nghe
qua đều có vẻ không đáng nhưng chúng sẽ in hằn vào đầu bạn và lây lan ra. Sự bực
bội tầm thường đe dọa không cho chúng ta tận hưởng cuộc sống và sẽ sớm nổ tung
chỉ bởi những việc tưởng là cỏn con. Cuối cùng, chúng ta dần trở thành những
người đáng ghét với bộ mặt luôn cáu kỉnh.
Trong văn hóa phương
Tây, sự tức giận đôi lúc đi kèm với sự cứng rắn và thể hiện phần nào phẩm chất
“đàn ông”. Mặc dù không nói ra nhưng chúng ta vẫn thường âm thầm tán thưởng
những kẻ nóng nảy đã hết kiên nhẫn với bọn đại ngốc làm hắn điên đầu. Tuy vậy,
trong hầu hết trường hợp, tính nóng giận thường chỉ là một vỏ bọc dữ dội được
dùng để che dấu cho sự không an toàn và yếu ớt của những gã đàn ông thiếu đi
chỗ dựa, không biết cách giải quyết vấn đề hay đưa ra quyết định của bản thân.
Những gã đàn ông thực sự thường ứng xử với cái đầu lạnh và luôn điềm tĩnh trong
mọi hoàn cảnh, dù chuyện gì xảy ra.
Có hai cách nguy hại
tương đương nhau được rất nhiều đàn ông sử dụng khi giận dữ. Một vài người mặc
kệ cho cơn giận tự bùng phát mà không tìm cách chế ngự chúng. Nhưng thực tế,
cách làm này chỉ thổi phồng cơn giận và đem lại những hậu quả tiêu cực với cả
họ và những người xung quanh. Một số khác lại cố thử dồn nén sự nóng giận đó
vào trong. Việc này cũng không giúp gì hơn ngoài việc làm họ trông mệt mỏi phát
ốm bởi phải chịu đựng quá nhiều thứ.
Tại sao cần tĩnh tâm?
Sự nóng giận
là một trong những điều quan trọng nhất mà bạn phải học cách chế ngự. Việc điều khiển được cơn
nóng giận sẽ cho bạn sức mạnh làm chủ tất cả những ham muốn nhất thời của bản
thân. Hơn thế nữa, chúng còn giúp bạn đưa ra những quyết định sáng suốt nhất.
Trong khi chúng ta vẫn còn nóng giận, hẳn nhiên chúng ta sẽ không thể suy nghĩ
thấu đáo về bất cứ điều gì. Bởi vậy mà chúng ta dễ đưa ra những lựa chọn vội
vàng, để rồi phải hối tiếc ngay sau đó.
Tuy nhiên, không phải
mọi sự nóng giận đều không được hoan nghênh. Khi bạn học cách chế ngự cảm xúc
tiêu cực này, bạn có thể bắt đầu học cách sử dụng chúng như một công cụ. Biết
nóng giận một cách chính đáng, vì những lý do và nguyên nhân cụ thể, là động
lực để chúng ta có thể lên tiếng trước những sai lầm của người khác. Nhưng nếu
bạn đối mặt với những chuyện lặt vặt hay vài tai nạn vô ý, sự điềm tĩnh vẫn là
lựa chọn tốt hơn cả.
Thường xuyên
nóng giận không tốt cho sức khỏe của bạn. Chúng ta vẫn thường
đánh giá sự nóng giận như một loại cảm xúc, nhưng đừng xem thường chúng. Cảm
xúc này ảnh hưởng tới sức khỏe cũng nhiều như với tâm trí chúng ta vậy. Tôi
không quan tâm tới lý do làm bạn trở nên nóng nảy, kệ cho nó có là điều gì thật
sự đáng giận như bị đánh bởi một gã say hay chỉ vài chuyện vặt vãnh cỏn con kiểu
hóa đơn điện thoại có lỗi. Dù là trường hợp nào thì não bộ của bạn cũng phản
ứng theo cùng một cách:
Đầu tiên, nồng độ của các
hormone như cortisol[1] tăng
dần
Hơi thở của bạn gấp gáp
hơn
Nhịp tim cũng tăng lên
đáng kể
Huyết áp của bạn cao hơn
bình thường
Bạn sẽ thấy cơ thể nóng
lên và bắt đầu đổ mồ hôi
Con ngươi của bạn dần
giãn ra
Và cuối cùng, bạn sẽ cảm
nhận một cơn đau đầu đến rất đột ngột
Ở thời tiền sử, phản xạ cấp tính này
cực kỳ hữu dụng. Chúng khiến bạn trở nên cảnh giác cao độ và sẵn sàng để phản
ứng, dù là giơ nắm đấm lên chiến đấu hay cao chạy xa bay. Ngày nay, cơ thể bạn
có thể bị kích thích cao độ nhưng không có một kênh nào để xả nguồn năng lượng
này đi.
Lượng hormone tăng cao
thường xuyên mỗi khi nóng giận sẽ có ảnh hưởng xấu tới tim của bạn. Một số
nghiên cứu đáng tin cậy đã chỉ ra rằng, những người đàn ông có huyết áp bình
thường nhưng lại dễ bị kích động thường có nhiều nguy cơ bị mắc bệnh động mạch
vành hay các bệnh về tim hơn so với người khác. Nghiên cứu thậm chí còn cảnh
báo, khả năng mắc bệnh của những người dễ nóng giận này cao gấp ba lần so với
những người biết cách kiềm chế. Những chàng trai trẻ, kể cả được sinh ra trong
gia đình không có bệnh di truyền về tim, nhưng lại dễ bị stress khi gặp chuyện
bực mình, cũng đối mặt với nguy cơ mắc bệnh tim sớm cao gấp ba và nhồi máu cơ
tim cao gấp năm những người bình thường. Họ cũng nhạy cảm hơn, dễ cảm thấy bối
rối hay có những biểu hiện tiêu cực khác.
Sự nóng giận
có thể làm tổn thương những người xung quanh bạn. Nếu bạn muốn người khác
tôn trọng và tin tưởng mình, bạn phải học cách chế ngự được tâm trạng và cảm
xúc của bản thân. Nếu bạn dễ dàng nổi đóa với bất cứ chuyện vặt nào, đồng
nghiệp, bạn bè và cả gia đình của bạn cũng sẽ bắt đầu dè chừng với bạn. Hiển nhiên
họ sẽ sợ phát khiếp mỗi khi bạn nổi nóng và cảm thấy mất an toàn với sự có mặt
của bạn. Những tổn thương mà sự nóng giận có thể gây nên được mô tả qua một câu
chuyện nhỏ như sau:
CÂU CHUYỆN VỀ CẬU BÉ VÀ
TÚI ĐINH
Ngày xửa ngày xưa có một
cậu bé với tính cách hay nổi nóng. Một hôm, cha gọi cậu tới và đưa cho cậu một
chiếc túi chứa đầy đinh và nói rằng:
-
Mỗi khi con mất kiểm
soát với cảm xúc của mình và tức giận với ai đó, hãy đóng một chiếc đinh lên
hàng rào trước nhà.
Ngày đầu tiên,
cậu bé đóng tổng cộng 37 chiếc đinh lên hàng rào. Nhưng dần dần, số đinh được
đóng lên hàng rào giảm dần. Cậu nhận ra rằng việc kiềm chế cảm xúc dễ dàng hơn
rất nhiều so với việc đóng những chiếc đinh lên hàng rào gỗ.
Cuối cùng thì cũng đến một
ngày mà cậu không hề nổi nóng với bất cứ ai. Cậu bé ngay lập tức tự hào khoe
với cha mình về điều đó. Lần này, cha cậu nói rằng:
-
Bây giờ, mỗi ngày con không tức giận và có thể kiềm chế tốt cảm xúc của bản
thân thì hãy nhổ một chiếc định ra khỏi hàng rào.
Thời gian cứ trôi, rồi cũng tới một ngày cậu nhổ hết những chiếc đinh mình
từng đóng lên hàng rào. Người cha nói nhỏ nhẹ với cậu:
-
Con đã làm rất tốt, nhưng con hãy nhìn những lỗ đinh con để lại trên hàng
rào xem. Hàng rào đã không giống như xưa nữa rồi. Nếu con nói điều gì trong cơn
giận dữ, những lời nói ấy cũng giống như những lổ đinh này, chúng để lại những
vết thương khó rất khó lành trong lòng người khác. Cho dù sau đó con có nói xin
lỗi bao nhiêu lần đi nữa, vết thương dù lành nhưng vết sẹo cũng còn để lại mãi
mãi.
Chế ngự cơn nóng giận và rèn luyện cho
bản thân sự điềm tĩnh
Rất nhiều những người có
khả năng chế ngự cơn giận đã khuyên chúng ta rằng khi cơn giận đột ngột ập tới,
hãy đếm từ 1 đến 100 hay hít thở thật sâu trước khi phản ứng lại. Thật sự thì
tôi không nghĩ phương pháp này hiệu quả cho lắm. Một khi bạn đã bị kích động
bởi sự nóng giận, thật không thể nào mà bình tĩnh ngồi xuống và thong thả đếm
ngón tay trước khi có bất cứ hành động nào. Thay vào đó, tốt nhất là chúng ta
nên rèn luyện cho tâm trí của mình biết cách giải quyết những cơn nóng giận này
trước khi đối mặt với chúng. Ý tôi là chúng ta cần thay đổi hoàn toàn lối suy
nghĩ. Nếu vậy, mỗi khi có ai đó làm bạn phát cáu, bạn sẽ biết chắc rằng mình đã
sẵn sàng để chế ngự chúng.
Thay đổi cách
nhìn cuộc sống. Mặc dù có thể bạn không ý thức rõ ràng điều này, nhưng lý do
khiến bạn dễ nổi nóng nghe qua hơi khó tin một chút, đó là bởi bạn trông đợi
rằng cuộc sống sẽ luôn xảy ra theo cách bạn mong muốn. Vậy nên khi mọi việc
không như bạn tưởng tượng, bạn sẽ cảm thấy giống như mình đang đi chệch ra khỏi
những gì đã lên kế hoạch. Thực tế là bạn nên chấp nhận rằng cuộc sống luôn xảy
ra theo cách vô cùng hỗn loạn và không thể dự đoán trước – đó mới đúng là trật
tự của thế giới. Hãy cố gắng từ bỏ hy vọng hão huyền của bạn về một cuộc sống
có-thể-dự-đoán-trước và bạn sẽ thấy việc chế ngự cơn nóng giận giờ đây trở nên
thật dễ dàng.
Thay đổi cả
cách nhìn của bạn với bản thân. Trong khi một vài người cho rằng nguồn gốc của sự nóng giận
chính là nỗi sợ hãi, tôi lại cho rằng chúng đến từ tính ích kỉ. Những gã đàn
ông nóng tính không chỉ tin tưởng rằng mọi chuyện sẽ xảy ra một cách trôi chảy,
anh ta còn ĐÒI HỎI điều đó. Những người như vậy luôn cảm thấy mình tốt hơn
người khác và tin rằng việc mọi người đồng ý, tôn trọng, cảm kích và thực hiện
theo những gì anh ta mong muốn là hiển nhiên. Bởi thế khi mọi việc đi theo một
hướng khác, họ cảm thấy bị tổn thương và tự nhiên thể hiện sự thất vọng đó ra
ngoài bằng bằng cơn tức giận. Những người dễ nóng giận cho rằng việc người khác
phải chịu đựng khó khăn là điều đương nhiên, nhưng với bản thân anh ta thì lại
khác. Vậy nên, để có thể làm chủ cảm xúc của mình, trước hết bạn cần đặt mình ở
vị trí ngang với người khác đã.
Thay đổi cách
nhìn của bạn với những người xung quanh. Khi bạn phát cáu lên rồi
cư xử với người khác không được tốt, bạn thường cảm thấy buồn và cố tìm hiểu
xem đâu là nguyên nhân dẫn tới hành động đó.Trong đầu bạn sẽ hiện ra những ý
nghĩ kiểu như “Oh, đáng ra mình không nên quát nạt anh ta như thế. Có lẽ là mình
quá mệt mỏi bởi thức khuya đêm qua” hay “Mình không nên cắt ngang xe anh ta, nhưng
mình cần phải tới cuộc họp đúng giờ nếu không sẽ bị đuổi mất”. Vậy đấy, và khi
những người khác làm điều tương tự với bạn, thì bạn lại nổ tung lên với cơn tức
giận mà không nghĩ rằng có lẽ họ cũng có những lý do chính đáng. Tất cả chúng
ta đều phạm lỗi, bạn cũng không phải ngoại lệ. Tại sao bạn không thông cảm cho
người khác như đã thông cảm cho chính bản thân mình? Thế nên hãy thôi nghĩ
những điều làm bạn khó chịu chỉ là vấn đề của cá nhân bạn thôi nữa nhé.
Điều khiển cơn nóng giận một cách
logic
Tức giận, ngay cả khi có
lý do chính đáng, vẫn là điều không nên xảy ra. Bởi vậy, cách để chế ngự chúng
đó là hãy suy nghĩ thật logic. Ý tôi là bạn cần rèn luyện cho trí óc của mình
để luôn cân nhắc kỹ lưỡng những việc đang xảy ra trước khi có phản ứng với
chúng.
Ý thức được sự
nóng giận của bạn thân và tìm nguyên nhân gây ra chúng. Những cơn nóng giận
thường làm bạn mất đi sự sáng suốt và quên đi đâu mới là chuyện thật sự khiến
chúng ta phiền lòng. Chúng ta sẽ nổi xung lên với mục tiêu gần nhất hoặc nguyên
nhân mới đây, trong khi lý do thật sự của sự việc vẫn ẩn giấu đâu đó. Bạn cần
rèn luyện khả năng kiềm chế để ngồi xuống và sắp xếp lại mọi thứ. Một khi bạn
đã phân tích cơn giận dữ một cách lý trí, bạn sẽ xác định được gốc rễ của vấn đề.
Một phần nguyên nhân khiến chúng ta cáu bẳn là vì không thực sự hiểu được lý
do. Hãy tưởng tượng lúc máy bay bị chậm. Khi chưa có lý do gì được đưa ra, hành
khách sẽ thường khó chịu hơn là khi mọi chuyện đã rõ ràng. Hiểu được nguyên
nhân gây ra sự giận dữ sẽ giúp chúng ta tháo ngòi nổ của nó. Một khi đã dò được
đến tận cùng, bạn sẽ có thể giải quyết tình huống một cách chin chắn và dứt
khoát.
Vui vẻ chấp
nhận rằng đôi khi lý do của cơn nóng giận đến từ chính bạn. Lý do khiến bạn mắc kẹt
trong vụ tắc đường thực ra là bởi bạn rời nhà muộn hơn bình thường 10 phút. Hay
lý do mà bạn tức giận khi bị vợ mình cằn nhằn mãi vì chuyện không cắt cỏ, là
bởi bạn thật sự đã quên làm chúng.
0 comments:
Post a Comment